Dzień Pamięci na jasielskim kirkucie

Po raz czwarty Fundacja AntySchematy2 z Tarnowa oraz Magdalena Białek, od lat angażująca się w działalność związaną z zachowaniem pamięci o jasielskich Żydach oraz na rzecz pamięci o ofiarach Holokaustu, zorganizowali spotkanie wspomnieniowo - modlitewne na jasielskim kirkucie.

Magdalena Białek podkreśliła jak ważna jest pamięć o społeczności jasielskiej pochodzenia żydowskiego, nie tylko wspomnienie likwidacji getta i deportacji Żydów do obozu zagłady w Bełżcu w sierpniu 1942 roku, ale także o tych wszystkich jaślanach - ofiarach hitlerowskiego ludobójstwa, rozstrzeliwanych podczas II wojny światowej na żydowskim cmentarzu. Przypomniała, że społeczności polska i żydowska żyła obok siebie, współdziałała. Holokaust zburzył ten ład na zawsze.

Uroczystość miała bardzo skromny charakter. Modlitwę za zmarłych - kadisz odmówił Tomasz Grebner z Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie. Natomiast uczestnicy spotkania modlili się za spoczywających na cmentarzu słowami Modlitwy Pańskiej "Ojcze nasz" oraz odmówili "Wieczne odpoczywanie".

Zastępca burmistrza Jasła Elwira Musiałowicz - Czech, wicestarosta jasielski Stanisław Pankiewicz, dyrektor Muzeum Regionalnego w Jaśle Mariusz Świątek, prezes Fundacji AntySchematy2 z Tarnowa Tomasz Kocur złożyli wiązankę kwiatów i zapalili znicze. W chwili zadumy i refleksji oddali hołd wszystkim spoczywającym na tym cmentarzu.

- Małymi kroczkami, z roku na rok, doświadczamy, że pamięci o społeczności żydowskiej jest coraz więcej. Duża odpowiedzialność spoczywa na nauczycielach, którzy będą mówić o pamięci i przekazywać ją młodym ludziom. Jeżeli ludzie będą chcieli przekazywać, to pamięć będzie funkcjonowała. Należy ją pielęgnować - podkreślił twórca i prezes Fundacji AntySchematy2 z Tarnowa Tomasz Kocur. - Myślę, że wycieczki szkolne na cmentarz powinny się odbywać. Dla nauczycieli historii to duże wyzwanie - dodał.

W poprzednich latach zespół badawczy pod przewodnictwem prof. Leszka Hońdo z Instytutu Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, odkrył bardzo ciekawe rzeczy, odczytując inskrypcje z macew. Z niektórych napisów udało się odtworzyć wiele szczegółów z życia zmarłych Żydów, spoczywających na cmentarzu w Jaśle. Wszystkie macewy były wykonane przez tego samego kamieniarza na Podgórzu w Krakowie. O wielu jaślanach pochodzenia żydowskiego można znaleźć informacje w księdze pamięci spisanej w 1953 roku w Izraelu przez ocalałych Żydów.

Cmentarz żydowski w Jaśle został założony w XIX wieku. Jego dewastacja nastąpiła w okresie okupacji niemieckiej podczas drugiej wojny światowej. Na powierzchni 0,33 ha zachowało się około 100 nagrobków (najstarsze z 1903 roku). Macewy wykonano z marmuru, granitu i piaskowca. Zachowały się zdobienia oraz inskrypcje nagrobne w języku hebrajskim, polskim i niemieckim. Na nekropolii znajduje się także kwatera żołnierzy żydowskich poległych w armii austriackiej podczas I wojny światowej. Są tu też nieoznakowane zbiorowe mogiły około 200 jasielskich Żydów zamordowanych przez Niemców 11 września 1942 roku.

Z dostępnych źródeł wynika, że zagłada jasielskich Żydów podczas II wojny światowej nastąpiła między 14 a 17 sierpnia 1942 roku. Zostali wywiezieni z jasielskiego getta do obozu zagłady w Bełżcu. Daty te są umowne, wynikające ze wspomnień ocalałych z Holokaustu. Nie wiadomo też czy był to jeden transport, czy może dwa lub więcej do obozu zagłady.

Ponadto przed tablicą upamiętniającą żydowskich mieszkańców Jasła i okolicznych miejscowości wywiezionych do niemieckiego obozu zagłady w Bełżcu i tam zamordowanych, znajdującą się na frontonie budynku restauracji "U Schabińskiej" przy ul. Floriańskiej, wicestarosta Stanisław Pankiewicz oraz Magdalena Białek i Tomasz Kocur złożyli wiązankę kwiatów i zapalili znicze.

Organizatorami IV Dnia Pamięci byli Fundacja AntySchematy2 i Magdalena Białek.

Zapraszamy do obejrzenia zdjęć: